وبلاگ دست نوشته
» زندگی روزمرۀ کرونایی
زندگی روزمرۀ کرونایی
این روزها با انبوه ویدئوها، عکسها و نوشته های طنزآمیزی مواجهایم که از اختلاف بین زن و شوهرها طی روزهای «درخانهماندگی کرونایی» می گویند. همچنین، طبق شواهد اولیه در چند کشور جهان از جمله ایران که افراد به اجبار یا اختیار خط مشیِ «فاصله گیری فیزیکیِ بهداشتی» را در پیش گرفتهاند و خود را در خانه حبس کردهاند اختلافِ بین زن و شوهرها افزایش یافته است. در نتیجه گویا این شوخیها روایتگر واقعیتاند.
مطلب مرتبط
آیا مدیتیشن می تواند افکار منفی را از بین ببرد؟زندگی روزمره، یکی از مفاهیم مهم جامعه شناسی طی دهه های اخیر بوده است که شاید بتوان روزمرگی، تکرار و بی چرایی را مهمترین ویژگی آن دانست. معمولا بیشتر افراد جامعه صبحها از خواب بیدار می شوند، لباس می پوشند، به قصد کار خانه را ترک میکنند، صبحانه، ناهار یا شام می خورند، برای خواب به رختخواب می روند، شبها تلویزیون تماشا می کنند یا چشمهایشان را به گوشی شان می دوزند، وقتی آشنایانشان را می بینند سلام می کنند، حمام می روند، به نظافت خانه می پردازند، غذا تهیه می کنند، مهمانی می روند، کادو می خرند، در مراسم عروسی یا تدفین شرکت می کنند، موهایشان را شانه می زنند، و هزاران فعالیت دیگر.
ما کمتر در َپسِ هر کدام از این فعالیت ها سوال «چرا» قرار می دهیم. مثلا نمی پرسیم چرا باید جارو بزنم؟ چرا باید سر کار بروم؟ با دیدن والدین نمی پرسیم چرا باید احوالپرسی کنم یا با دوستانم چرا باید دست بدهم؟ موقعی از چرایی می پرسیم که اتفاقی خیلی خاص رخ داده باشد. مثلا با پدر یا مادرمان بگومگو کرده باشیم و در احوالپرسی با آنها مردّد شویم. به غیر این، در زندگی روزمره معمولا کارها را آنطور که به آنها خو گرفته ایم انجام می دهیم و این هم دلیل دارد. بی تردید چرا چرا گفتن های بیپایان باعث وقفه در زندگی روزمره می شود و این وقفه امنیت خاطر ما را به هم می ریزد. کمتر پدر یا مادری از خودش سوال می کند که چرا باید امروز کودک هشت ساله ام را به مدرسه برسانم؟ طرح این سوال باعث وقفه در رسیدن کودک به مدرسه و مشکلات آموزشی و پیامدهای بعدی خواهد شد.
نکته آن است که شاید گاهی اوقات ما از یکنواختی زندگی روزانه بنالیم ولی یکنواختی نهفته در زندگی روزمره باعث آرامش و اطمینان ما می شود. اگر نتوانیم امور را پیش بینی کنیم اضطراب هایمان افزایش مییابد. مثلا ندانیم که اگر به آشنایانمان سلام بدهیم آنها جواب خواهند داد یا نه؟ به شکل روتین آدمها به سلام همدیگر واکنش مثبت نشان می دهند. تصور کنید که کسی به جای «علیک» بگوید « الدنگ!»
آنچه گفته شد به معنای آن نیست که همه افراد همه زوایای زندگی روزمره را بیچونوچرا می پذیرند که در این صورت هیچ تغییر اجتماعی مثبتی رخ نمی داد. عصیان یا مقاومت علیه شیوه های مرسوم و خوگرفته زندگی روزمره پیوسته در تاریخ وجود داشته است که پرداختن به آنها هدف این نوشته نیست. آنچه در سطرهای قبل درباره زندگی روزمره گفته شد قاعده ای کلی در حیات اجتماعی جوامع است.
به موضوعی برگردیم که در ابتدای این نوشته بیان شد. یکی از مهم ترین پیامدهای اجتماعی کرونا آن بود که نظم تکراری، ثباتِ قوام یافته، و زنجیره فعالیت ها در زندگی روزمره و مهم تر، اطمینان و آرامش حاصل از آن را در بخش قابل توجهی از اقشار جامعه که در خانه ماندند دچار فروپاشی کرد. کرونا به آنچه افراد به عنوان زندگی روزمره به آن خو گرفته بودند و طبق عادت دیرینه انجام می دادند تاخت و نابودش کرد. کرونا در جای جای زندگی دست برد و روند امور روزمره را مختل و امنیت روانی افراد را ویران کرد.
هم اکنون قالب زندگی روزمره پیشین بخش مهمی از اقشار جامعه که به ناچار یا به اختیار خانه نشین اند در هم شکسته است. ما صبح ها همچون گذشته بر سر کار نمی رویم و در نیتجه عصرها هم به خانه برنمی گردیم، حقوق و درآمدمان به نفسنفس افتاده، این روزها فرزندان مان را به مدرسه نمی رسانیم، رفتن به مهمانی تعطیل شده، پاساژگردی یا پارکگردی نمی کنیم. حتی همچون گذشته والدین مان را نمی بینیم. ما فقط در خانه ایم.
کوچکترین حاصل شکاف در زندگی روزمره می تواند فروپاشی امنیت روانی باشد. ما قبل از کرونا از خودمان نمی پرسیدیم که «خب، امروز چه کنم؟» ولی هم اکنون این سوال هر روز با ماست. ما در شرایط بغرنجی گرفتار شده ایم و نیازمند آنیم تا زندگی روزمره مان را در قالبی تازه نوسازی کنیم. دقیقا نوسازی. «زندگی روزمره کرونایی» با زندگی های روزمره سراسر تاریخ گویا متفاوت است.
کمترین پیامد فروپاشی زندگی روزمرۀ پیشین، بروز اختلاف و مناقشه است. زندگی روزمره پیشین دود شده و به هوا رفته است. ولی پرسش آن است که ما «زندگی روزمره در دوران درخانهماندگی» را چگونه می خواهیم بسازیم؟ بخشی از اختلاف ها حاصل تعارضات در ساختن یک زندگی روزمره جدید است.
فردین علیخواه-گروه جامعه شناسی دانشگاه گیلان
مطلب مرتبط
چگونه رشد مو را افزایش دهیم؟
