» زندگی حس غریبی است که یک مرغ مهاجر دارد

زندگی حس غریبی است که یک مرغ مهاجر دارد

ﻣﺸﺎﻫﺪه‌ی زﻧﺪگی ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻣﺎ را در ﺷـﮕﻔتی و ﺣﻴـﺮت ﻓـﺮو می‌ﺑـﺮد. ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﺑﺪون اﻳﻦ ﻛﻪ ﻛسی ﺑﻪ آن ﻫﺎ ﺗﻐﺬﻳﻪ‌ی ﺻﺤﻴﺢ را آﻣـﻮزش داده ﺑﺎﺷﺪ ﻏﺬای ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺧﻮد را ﺑﺮمی‌ﮔﺰﻳﻨﻨﺪ، آنﻫﺎ ﺗﻐﺬﻳـﻪ‌ی ﺳـﺎﻟﻢ را «ﺑـﻮ میﻛﺸﻨﺪ»! ﻣﺮﻏﺎن ﻣﻬﺎﺟﺮ ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺼﻞ، از ﻗﻠﻤﺮوی ﺳـﺎﺑﻖﺷـﺎن ﺑﻪ اﻗﻠﻴﻢ ﺟﺪﻳﺪی ﭘﺮ میﮔﺸﺎﻳﻨﺪ ﺑـﺪون اﻳـﻦ ﻛـﻪ «ﻧﻘـﺸﻪ‌ی راﻫﻨﻤـﺎ» و «ﻗﻄﺐﻧﻤﺎ» ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ! «ﺣﺲِ‌ﻏﺮیبی» در ﻫﺰاران ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﭘﺮواز آنﻫﺎ را ﻫﻤﺮاهی میﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﻣﻘﺼﺪ می‌رﺳﺎﻧﺪ!

ﭼﻪ ﻧﺎم اﻳﻦ ﺣﺲ ﻏﺮﻳﺐ را «ﻫـﺪاﻳﺖ‌الهی» ﺑـﻧـﺎﻣﻴﻢ، ﭼـﻪ «اراده‌ی ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﺣﻴﺎت» و ﭼﻪ «اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒیعی»، در ﻫﺮﺻـﻮرت ﺣﻘﻴﻘـﺖ ﻳﻜﺴﺎنی ﭘﺸﺖ اﻳﻦ ﻧﺎمﻫﺎ رخ میﻧﻤﺎﻳﺪ :« اﻳﻦ ﺣﺲ ﻏﺮﻳﺐ ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤـﺎد اﺳﺖ»

ﺑﺮاﻳﻦ اﺳﺎس، ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭘﺮدازانِ ﺑﺴﻴﺎری ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ اﻧﺴﺎن ﻫـﻢ ﺑﻪ ﻏﺮﻳﺰه‌اش ﺗﻜﻴـﻪ ﻛﻨـﺪ ﻫـﻢﭼـﻮن ﻣﺮﻏـﺎن ﻣﻬـﺎﺟﺮ، ﻣﻘـﺼﺪ ﺧـﻮد را ﺑــﻪ درﺳــتی ﭘﻴــﺪا ﻣــیﻛﻨــﺪ. از ﻧﻈــﺮ آﻧــﺎن دﻟﻴــﻞِ ﮔــﻢ ﮔــﺸﺘگی ﻫــﺎ و ﻧﺎﺑﺴﺎﻣﺎنی‌ﻫﺎی زﻧﺪگی ﺑﺸﺮی اﻳﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺸﺮ، ﻏﺮﻳﺰه‌ی ﺧﻮد را ﭘﺴﺖ و ﺣﻴﻮانی دانسته و ﺳعی در ﺳـﺮﻛﻮب و ﻣﻬـﺎر آن ﻧﻤـﻮده اﺳـﺖ درواﻗﻊ، ﺑﺸﺮ ﻧﻘﺸﻪ‌ی راﻫﻨﻤﺎی ﺧﻮد را ﻣﺨﺪوش ﻛـﺮده و ﻗﻄـﺐﻧﻤـﺎی ﺧﻮد را ﺷﻜﺴﺘﻪ اﺳﺖ و آنﮔﺎه ﮔﻢ‌ﮔﺸﺘﻪ وﺣﻴﺮان شده:

مطلب مرتبط چگونه رشد مو را افزایش دهیم؟

از ﻫﺮﻃﺮف ﻛﻪ رﻓﺘﻢ ﺟﺰ وﺣﺸﺖا‌م ﻧﻴﻔﺰود زﻳﻨﻬﺎر از اﻳﻦ ﺑﻴﺎﺑﺎن وﻳﻦ راه بیﻧﻬﺎﻳﺖ

ﻣﻌﺘﻘﺪﻳﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ، اﺣﺴﺎﺳﺎت را ﭘﺎﻳـﻪ‌ی اﺧـﻼق ﻗـﺮار داده‌اﻧـﺪ و ﮔﻔﺘﻪ‌اﻧﺪ ﻛﻪ زﻧﺪگی ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ‌ی اﺣﺴﺎﺳﺎت، ﺳﺎﻟﻢ و اﺧﻼقی است

آﻳﺎ میﺗﻮان ﺑﻪ اﺣﺴﺎﺳﺎت اﻋﺘﻤﺎد ﻛﺮد؟

«ﻣﻮﻻﻧﺎ» «درﻣﺜﻨﻮی ﻣﻌﻨﻮی» ﺣﻜﺎﻳﺖ دﺑﺎﻏی را می‌آورد ﻛﻪ ﮔـﺬارش ﺑﻪ «ﺑﺎزارﻋﻄﺎران» اﻓﺘﺎد. ﮔﺮﭼﻪ اﻏﻠﺐ ﻣﺮدم از اﺳﺘﺸﻤﺎم ﻋﻄﺮ ﺑﺨـﻮر و ادوﻳﻪ ﺣﺎلِ ﺧﻮبی ﭘﻴﺪا میﻛﻨﻨﺪ، دﺑﺎغ ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﺑـﻮی ﻓـﻀﻼت ﺣﻴﻮاﻧـﺎت ﺳﺮوﻛﺎر داﺷﺖ ﺣﺎﻟﺶ ﺑﻪﻫﻢ ﺧﻮرد!

آن ﻳکی اﻓﺘﺎد بیﻫﻮش و ﺧﻤﻴﺪ ﭼﻮن ﻛﻪ در ﺑﺎزارِ ﻋﻄﺎران رﺳﻴﺪ

ﺑﻮیِ ﻋﻄﺮش زد ز ﻋﻄﺎرانِ راد ﺗﺎ ﺑﮕﺮدﻳﺪش ﺳﺮ و ﺑﺮ ﺟﺎ اﻓﺘﺎد

ﻫﻢﭼﻮ ﻣﺮدار اوﻓﺘﺎد او بیﺧﺒﺮ ﻧﻴﻢ روز اﻧﺪر ﻣﻴﺎنِ رﻫﮕﺬر

«ﻋﻄﺎران» ﺑﻪ دورش ﺟﻤﻊ ﺷﺪﻧﺪ و ﻫﺮﻳﻚ ﻃﺒﺎﺑتی می‌ﻛﺮد ﻛـﻪ اﻏﻠـﺐ اﻳﻦ ﻃﺒﺎﺑﺖﻫﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺠﻮﻳﺰ ﭼﻴﺰی ﺧﻮﺷﺒﻮ ﺑﻮد، ﻏﺎﻓﻞ از اﻳﻦ ﻛﻪ ﻋـﺎدت اﻳﻦ ﻓﺮد ﺑﻪ ﺑﻮی ﺑﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﺣﺴﺎﺳﺎت و واﻛﻨﺶ ﻫـﺎی او ﻏﻴﺮﻋﺎدی ﺑﺎﺷﺪ:

ﺟﻤﻊ آﻣﺪ ﺧﻠﻖ ﺑﺮ وی آن زﻣﺎن ﺟﻤﻠﮕﺎن ﻻحول ﮔﻮ، درﻣﺎن ﻛُﻨﺎن

آن ﻳکی ﻛﻒ ﺑﺮ دلِ او میﺑﺮاﻧﺪ وز ﮔُﻼب آن دﻳﮕﺮی ﺑﺮ وی ﻓﺸﺎﻧﺪ

او ﻧﻤﻲداﻧﺴﺖ ﻛﻪاﻧﺪر مرﺗَﻌﻪ از ﮔُﻼب آﻣﺪ ورا آن واﻗﻌﻪ

آن ﻳﻜﻲ دﺳﺖاش ﻫمی ﻣﺎﻟﻴﺪ و ﺳﺮ آن دﮔﺮ ﮔﻪ ﮔﻞ ﻫﻤﻲ آورد ﺗَﺮ

آن ﺑﺨﻮرِ ﻋﻮد و ﺷﻜﺮ زد ﺑﻪ ﻫﻢ و آن دﮔﺮ از ﭘﻮﺷﺶاش میﻛﺮد ﻛﻢ

ﺗﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﺮادر دﺑﺎغ از ﻣﺎﺟﺮا ﺑـﺎﺧﺒﺮ میﺷـﻮد و از آنﺟـﺎ ﻛـﻪ ﻋـﺎدات ﺑﺮادرش را میداﻧﺪ راهﺣﻞِ دﻳﮕﺮی را ﺑﺮمیﮔﺰﻳﻨﺪ

ﻳﻚ ﺑﺮادر داﺷﺖ آن دﺑﺎغِ زﻓﺖ ﮔُﺮﺑُﺰ و داﻧﺎ ﺑﻴﺎﻣﺪ زود ﺗﻔﺖ

اﻧﺪﻛﻲ ﺳﺮﮔﻴﻦِ ﺳﮓ در آﺳﺘﻴﻦ ﺧﻠﻖ را ﺑﺸﻜﺎﻓﺖ، آﻣﺪ ﺑﺎ حنین

ﮔﻔﺖ ﻣﻦ رﻧﺠﺶ ﻫﻤﻲ داﻧﻢ ز ﭼﻴﺴﺖ ﭼﻮن سبب دانی دوا ﻛﺮدن ﺟلیﺳﺖ

ﮔﻔﺖ ﺑﺎ ﺧﻮد ﻫﺴﺖاش اﻧﺪر ﻣﻐﺰ و رگ ﺗﻮی ﺑﺮ ﺗﻮ، ﺑﻮیِ آن ﺳﺮﮔﻴﻦِ ﺳﮓ

مطلب مرتبط آیا مدیتیشن می تواند افکار منفی را از بین ببرد؟

ﭼﻮن ﺟُﻌُﻞ ﮔﺸﺘﻪ ﺳﺖ از ﺳﺮﮔﻴﻦ ﻛﺸﻲ از ﮔُﻼب آﻳﺪ جعل را بیهُشی

ﻫﻢ از آن ﺳﺮﮔﻴﻦِ ﺳﮓ داروی اوﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺪان او را همی ﻣﻌﺘﺎد و ﺧﻮﺳﺖ

«ﻣﻮﻻﻧﺎ» در اﻳﻦ ﺣﻜﺎﻳﺖ ﺷﻴﺮﻳﻦ، ﭘﻨﺪﻣﺎن میدﻫﺪ ﻛﻪ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻪ ﻣـﺬاقِ ﻣﺎ ﺧﻮش اﺳﺖ ﻟﺰوﻣﺎً ﭘﺎﻛﻴﺰه و ﻣﻄﻬـﺮ ﻧﻴـﺴﺖ و ﻫﺮﭼـﻪ ﺑـﻪ ﻣـﺬاقِ ﻣـﺎ ﻧﺎﺧﻮش اﺳﺖ ﻟﺰوﻣﺎً ﻣﻀﺮ و آﻟﻮده نمی ﺑﺎﺷﺪ

ذاﺋﻘﻪ و ﺳﻠﻴﻘﻪ وﻋﻮاﻃﻒ و اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﺎ ﺑﻪ آﺳﺎنی ﻓﺮﻳـﺐ می ﺧـﻮرد و ﻣﻨﺤﺮف می ﺷﻮد ﻳﻚ ﻓﺮد ﺳﻴﮕﺎری، از ﺑﻮی دود ﺳﻴﮕﺎر اﻛـﺮاه ﻧـﺪارد و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻴﮕﺎر اﺣﺴﺎسِ ﺧﻮبی دارد، آﻳﺎ او می ﺗﻮاﻧﺪ اﺣـﺴﺎسِ ﺧـﻮد را «ﻫﺪاﻳﺖ اﻟﻬﻲ» ﺑﺪاﻧﺪ؟!

«ژان ﭘــﻞ ﺳــﺎرﺗﺮ» ﻓﻴﻠــﺴﻮف؛ روانﺷــﻨﺎس و ﻧﻮﻳــﺴﻨﺪه ی ﺑﺮﺟــﺴﺘﻪی ﻓﺮاﻧﺴﻮی و از ﭘﺎﻳﻪ ﮔﺬاران ﻣﻜﺘﺐ ﻓﻜﺮی «اﮔﺰﻳﺴﺘﺎﻧﺴﻴﺎﻟﻴﺴﻢ» میﮔﻮﻳـﺪ ﺑﺮﺧﻼف ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻛﻪ ﻫﻤﺎنی ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑﺎﺷـﻨد(Being-in-itself) اﻧﺴﺎن در اﺑﺘﺪای ﻣﺴﻴﺮِ ﺗﻜﺎﻣلی اش آﻓﺮﻳﺪه ﺷـﺪه( Being-for-itself) و ﻧﻪ در ﻛﻤﺎل ﻧﻬﺎﻳﻲاش

اﻧﺴﺎن، ﺣﻴﻮان ﻣﺘﻮﻟﺪ میﺷﻮد و ﻗﺮار اﺳﺖ ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب و ﺗﻼش ﺧـﻮدش اﻧﺴﺎن ﺑﺸﻮد ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ دﻳﮕﺮ ﻣﺎ در وﺿـﻌﻴﺖ «ﺣﻴـﻮان ﺑﺎﻟﻔﻌـﻞ و اﻧـﺴﺎن ﺑﺎﻟﻘﻮه» ﻣﺘﻮﻟﺪ میﺷﻮﻳﻢ و اﻧﺴﺎن ﺷﺪنِ ﻣﺎ ﻳﻚ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ اﺳـﺖ ﻧـﻪ ﻳـﻚ واﻗﻌﻴﺖ

«ژاک ﻻﻛﺎن » روانﻛﺎو زﺑﺎن ﺷﻨﺎس ﻓﺮاﻧﺴﻮی اﻋﺘﻘﺎد دارد روانِ ﺑﺸﺮی 3ﺟﺰء دارد :« ﻏﺮﻳﺰه، زﺑﺎن و ﺗﺎرﻳﺦ».

ﻏﺮﻳﺰه ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺎ را ﻫـﺪاﻳﺖ ﻛﻨـﺪ.ﻏﺮﻳـﺰه ﺑـﺎ اﺑـﺮاز زﺑـﺎن میﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻌﺎﻣﻞ اﻧﺴﺎنﻫﺎ در ﻋﺮض ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎ و در ﻃﻮل ﺗـﺎرﻳﺦ ﻣﻨﺠـﺮ ﺷﻮد. ﺣﺎﺻﻞِ ﻏﺮﻳﺰه ی ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻫﻤﺮاه ﺷﺪه ﺑـﺎ «ﻋﺒـﺮت ﺗـﺎرﻳﺨﻲ» ﻣﻨﺠﺮﺑﻪ ا ﻳﺠﺎد «خرَد ﺟﻤﻌﻲ » میﺷﻮد ﻛﻪ ﻧﺎم آن را میﺗﻮان «ﻫـﺪاﻳﺖ الهی» ﮔﺬاﺷﺖ

ﻣﻠﺖﻫﺎیی ﻛﻪ ﺣﺎﻓﻈﻪ ی ﺗﺎرﻳخی ﺿﻌﻴفی دارﻧﺪ ﺑﺎرﻫﺎ و ﺑﺎرﻫﺎ ﻳﻚ اﺷﺘﺒﺎه را ﺗﻜﺮار میﻛﻨﻨﺪ و از ﻳﻚ ﭘﺮﺗﮕﺎه ﺑﻪ زﻣﻴﻦ میاﻓﺘﻨﺪ!

اﻓﺮادی ﻛﻪ اﻫﻞ ﮔﻔﺖ وﮔﻮ و ﺗﻌﺎﻣﻞ زﺑـﺎنی ﻧﻴـﺴﺘﻨﺪ در«ﺟﻬـﻞِ ﻣﺮﻛـﺐِ ﺧﻮد» ﺗﺎ اﺑﺪ میﻣﺎﻧﻨﺪ و ﺧﻄﺎﻫﺎی وﺣـﺸﺘﻨﺎک ﺧـﻮد را دوﺑـﺎره ﻣﺮﺗﻜـﺐ میﮔﺮدﻧﺪ!

«ﻏﻔﻠﺖ از ﺗﺎرﻳﺦ» و «ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻫﻢاﻧﺪﻳﺸﻲ و ﮔﻔﺖ وﮔﻮی آزاد» ﻣﺎ را از ﭘﺮﺗﮕﺎه ﻓﺮو ﺧﻮاﻫـﺪ اﻧـﺪاﺧﺖ و ﺧـﻮدﻓﺮﻳبی ﺧﻄﺮﻧـﺎکی اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑﻪﺟﺎی اﺳﺘﻔﺎده از «ﺧﺮد ﺟﻤعی» ﺑﻪ اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﻤﺎن ﮔﻮش ﺑﺴﭙﺎرﻳﻢ:

ﻣﺎ ﻣﺮغ ﻣﻬﺎﺟﺮ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ، بنی آدﻣﻴﻢ!

دکتر محمد رضا سر گلزایی

روانپزشک و پژوهشگر حوزه فلسفه و اسطوره